Dạy học Toán 8 qua thực hành trong chủ đề 2 “Đối xứng trục – đối xứng tâm”

Bài viết của thầy Phạm Thành Oai – GV Toán

Thực hành là một trong những phương pháp giảng dạy dựa trên cơ sở sự quan sát và tự thực hiện của học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên giúp học sinh năng động, tự lực, chủ động, tích cực trong việc chiếm lĩnh tri thức, có sự gắn kết giữa lý thuyết và thực tiễn; tạo môi trường cho sự hỗ trợ, thúc đẩy lẫn nhau trong học tập và hướng tới sự phát triển toàn diện. 

Tôi đã áp dụng phương pháp thực hành với học sinh lớp 8D – K11 qua chủ đề 2. Đối xứng trục – đối xứng tâm (Toán 8). Với tiết học này, tôi chọn mục tiêu kiến thức và năng lực như sau:

Về kiến thức, HS có khả năng:

–  Nhận biết được hai điểm đối xứng nhau qua một đường thẳng, hai hình đối xứng nhau qua một đường thẳng, hình có trục đối xứng trong toán học và kể tên được hình có trục đối xứng trong thực tế.

– Vẽ được điểm đối xứng với một điểm cho trước qua một đường thẳng.

– Xác định được trục đối xứng của một hình cho trước trong toán học và trong thực tế.

– Sử dụng tính chất đối xứng thiết kế được các sản phẩm ứng dụng trong thực tế (họa tiết trang trí, tranh vẽ, …).

Về năng lực chung, HS phát triển được năng lực tự chủ và tự học thông qua việc tự ôn tập lại định nghĩa trung điểm, đường trung trực của đoạn thẳng đã học từ các năm học trước; Phát triển năng lực thẩm mỹ.

Về năng lực Toán học, HS phát triển được năng lực ngôn ngữ, giao tiếp Toán học thông qua việc nghe, đọc, trình bày, diễn đạt; sử dụng kí hiệu Toán học và ngôn ngữ thông thường để biểu đạt các nội dung toán học; Phát triển được năng lực mô hình hóa toán học thông qua giải quyết được vấn đề thực tiễn; Phát triển được năng lực sử dụng công cụ, phương tiện học toán thông qua việc nhận biết các mô hình hình học, sử dụng công cụ để vẽ hình trong các bài cụ thể.

Sau khi lựa chọn được mục tiêu thì GV chủ động chọn nội dung và hình thức dạy học phù hợp với đặc điểm của lớp học. Bình thường, các tiết học Toán được bắt đầu bằng phần khởi động với các trò chơi thú vị nhưng hôm nay các bạn nhỏ 8D được thưởng thức màn “công não” đầy hấp dẫn.

Từ việc quan sát hình ảnh về nhà thờ hồi giáo Sheikh Zayed trong thời gian 1 phút, học sinh đặt ra các câu hỏi 5W1H (ai, khi nào, cái gì, ở đâu, tại sao, như thế nào). Tất nhiên, câu hỏi sau không được trùng với câu hỏi trước. Rất nhiều câu hỏi được đưa ra từ Thanh Thảo, Lê Linh, Thiên Hương, Ngọc Minh, Minh Anh, Nam Anh, Đình Nguyên, Nguyên Khánh, Bảo Anh, Phương Nam, Nhật Anh,…như: “Ai là người thiết kế?; “Đây là công trình nào?”; “Công trình này ở đâu?”; “Tại sao công trình này có màu trắng?”, “Các mái vòm có ý nghĩa như thế nào?”; “Công trình này xây dựng mất bao lâu?”; “Cần bao nhiêu thợ thủ công làm việc?”; “Công trình này được xây dựng như thế nào?”; “Tại sao lại sắp xếp các mái vòm như vậy?”;…

Một số câu hỏi liên quan đến kiến thức môn Toán được giải đáp nhanh tại lớp; các câu hỏi còn lại, học sinh sẽ tìm hiểu thêm về công trình này ở nhà.

Sau đó, học sinh tìm các hình ảnh có trục đối xứng, xác định trục đối xứng của hình quen thuộc như biển báo giao thông, các hoạ tiết trang trí, … Với việc quan sát các hình ảnh thân thuộc như vậy thì học sinh rất thích thú và nhanh chóng xác định được trục đối xứng của các hình.

Tuy nhiên, hấp dẫn nhất là phần thực hành cắt dán tạo các họa tiết có tính chất đối xứng trục.

Học sinh được chia thành 3 nhóm, mỗi nhóm phân công nhiệm vụ cho từng thành viên, người trang trí bảng, người vẽ hình, người gấp giấy, người cắt dán, …

Tất cả hoạt động diễn ra nhịp nhàng, học sinh rất linh hoạt và sáng tạo ra các hình ngộ nghĩnh, phù hợp với bài học.

Các nhóm mô tả và vẽ các hình có trục đối xứng như ti vi, hình vuông, tam giác cân, tam giác đều, trái tim, cuốn vở, áo, con cá, ngôi sao, nơ, đèn lồng, bông hoa, …

Khoảnh khắc đáng yêu, thích thú, vui vẻ và hào hứng hiện rõ trên khuôn mặt của các bạn học sinh. Kết thúc tiết học, học sinh rất tự tin, sẵn sàng để đến với tiết học thú vị tiếp theo về tâm đối xứng và các bài học tiếp theo.